Histrionik kişilik bozukluğu, kararsız duygular, çarpık bir kendilik imajı ve fark edilmek için ezici bir arzu ile işaretlenmiş bir zihinsel sağlık durumudur. Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler dikkat çekmek için genellikle dramatik veya uygunsuz davranırlar.
Histrionik kişilik bozukluğu nedir?
Histrionik kişilik bozukluğu, yoğun, dengesiz duygular ve çarpık bir benlik imajı ile işaretlenmiş bir zihinsel sağlık durumudur. “Histrionik” kelimesi “dramatik veya histerik” anlamına gelir.
Histrionik kişilik bozukluğu olan insanlar için, benlik saygısı başkalarının onayına bağlıdır ve gerçek bir öz-değer duygusundan gelmez. Fark edilmek için ezici bir istekleri vardır ve çoğu zaman dikkat çekmek için dramatik veya uygunsuz davranırlar.
Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle davranışlarının farkına varmazlar ve düşünme biçimleri sorunlu olabilir.
Histrionik kişilik bozukluğu, dramatik ve düzensiz davranışları içeren “Küme B” kişilik bozuklukları adı verilen bir grup koşuldan biridir.
Histrionik kişilik bozukluğu kimleri etkiler?
Histrionik kişilik bozukluğu genellikle gençliğinizin sonlarında veya 20’li yaşların başında başlar.
Doğumda kadın (AFAB) olarak atanan kişilere, doğumda erkek olarak atanan (AMAB) kişilere göre daha sık histrionik kişilik bozukluğu teşhisi konur, ancak araştırmacılar, AMAB’nin yetersiz teşhis edilebileceğini düşünmektedir.
Histrionik kişilik bozukluğu ne kadar yaygındır?
Histrionik kişilik bozukluğu nispeten nadirdir. Araştırmacılar, insanların yaklaşık %1’inin bu duruma sahip olduğunu tahmin ediyor.
Histrionik kişilik bozukluğunun belirti ve semptomları nelerdir?
Histrionik kişilik bozukluğunun temel özelliği, dikkatleri üzerine çekmek için aşırı, yüzeysel duygusallık ve cinsellik sergilemesidir.
Histrionik kişilik bozukluğu olan bir kişi şunları yapabilir:
- İlgi odağı olmadıklarında, takdir edilmediklerini veya depresyonda olduklarını hisseder.
- Hızla değişen ve sığ duygulara sahip olur.
- Topluluk içinde arkadaşlarınızı ve ailenizi utandıracak kadar dramatik olabilir
- Sürekli olarak çekici ve çapkın olur.
- Fiziksel görünümleriyle aşırı ilgilenir.
- Parlak renkli veya açık renkli giysiler giyerek dikkatleri üzerinize çekmek için fiziksel görünümlerini kullanır.
- Tanıştıkları çoğu insanla cinsel olarak çekici olmasalar bile uygunsuz cinsel davranışlarda bulunurlar.
- Saf olur ve başkalarından, özellikle de hayran oldukları insanlardan kolayca etkilenir.
- Başkalarıyla ilişkilerinin normalde olduğundan daha yakın olduğunu düşünür.
- Başkalarıyla olan etkileşimlerinde genellikle sahte veya yüzeysel görünen ilişkileri sürdürmekte zorluk çekerler.
- Anında doyuma ihtiyaç duyar ve çok kolay sıkılır veya hüsrana uğrar.
- Sürekli olarak güvence veya onay ister.
Histrionik kişilik bozukluğuna ne sebep olur?
Histrionik kişilik bozukluğu da dahil olmak üzere kişilik bozuklukları, en az anlaşılan ruh sağlığı durumları arasındadır.
Histrionik ve diğer kişilik bozuklukları hakkında yapılan araştırmalar, histrionik veya diğer kişilik bozukluklarının gelişmesine yol açabilecek çeşitli faktörleri tanımlamıştır:
Genetik : Histrionik kişilik bozukluğu ailelerde görülme eğilimindedir, bu nedenle bilim adamları genetik (kalıtsal) bir bağlantı olabileceğini düşünüyor.
Çocukluk çağı travması : Çocuklar, çocuk istismarı veya bir aile üyesinin ölümü gibi, daha sonra yetişkin olduklarında yaşamlarında yıkıcı veya sorunlu olabilecek ve bir kişilik bozukluğunun parçası olabilecek travmalarla baş edebilirler.
Ebeveynlik stilleri : Sınırları olmayan, aşırı hoşgörülü veya tutarsız ebeveynlik stilleri yaşayan çocukların histrionik kişilik bozukluğu geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir.
Ayrıca dramatik, dengesiz, değişken veya uygunsuz cinsel davranışlar sergileyen ebeveynler, çocuklarını bu durumu geliştirme riskine sokar. Bazı araştırmacılar, ebeveyn-çocuk ilişkilerindeki sorunların HPD’li kişilerde karakteristik düşük benlik saygısına yol açtığını düşünüyor.
Histrionik kişilik bozukluğu nasıl teşhis edilir?
Kişilik, çocuk ve ergen gelişimi boyunca gelişmeye devam eder. Bu nedenle, sağlık hizmeti sağlayıcıları tipik olarak 18 yaşına kadar histrionik kişilik bozukluğu olan birine teşhis koymazlar.
Histrionik kişilik bozukluğu da dahil olmak üzere kişilik bozukluklarının teşhisi zor olabilir çünkü kişilik bozukluğu olan çoğu insan davranışlarında veya düşünce tarzlarında bir sorun olduğunu düşünmez.
Yardım istediklerinde, bunun nedeni , bozukluğun kendisinden değil, boşanma veya kaybedilen ilişkiler gibi kişilik bozukluklarının yarattığı sorunlardan kaynaklanan kaygı veya depresyon gibi durumlardır.
Psikolog veya psikiyatrist gibi bir ruh sağlığı uzmanı, birinin histrionik kişilik bozukluğuna sahip olabileceğinden şüphelendiğinde, genellikle savunma tepkisi veya düşmanca bir ortam yaratmayacak geniş, genel sorular sorar. Şu konulara ışık tutacak sorular soruyorlar:
- Geçmiş
- İlişkiler
- Önceki iş geçmişi
- Gerçeklik testi
- Dürtü kontrolü
Histrionik kişilik bozukluğu olduğundan şüphelenilen bir kişi davranışlarının farkında olmayabilir, ruh sağlığı uzmanları kişinin ailesinden ve arkadaşlarından bilgi toplamayı isteyebilir.
Akıl sağlığı uzmanları genelde, Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabındaki durum kriterlerine göre histrionik kişilik bozukluğu tanısını temel alır.
Histrionik kişilik bozukluğu için tanı kriterleri, aşağıdaki kalıcı davranışlardan beşinin (veya daha fazlasının) karşılanmasını gerektirir:
- İlgi odağı olmadığında rahatsız edici.
- Baştan çıkarıcı veya kışkırtıcı davranış.
- Değişken ve sığ duygular.
- Dikkat çekmek için dış görünüşü kullanır.
- Empresyonist ve belirsiz konuşma.
- Dramatik veya abartılı duygular.
- Önerilebilir (başkalarından kolayca etkilenir).
- İlişkileri olduğundan daha samimi olarak değerlendirir.
Histrionik kişilik bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Çoğu durumda, histrionik kişilik bozukluğu (HPD) olan kişiler davranışlarının sorunlu olduğuna inanmazlar. Ayrıca duygularını abartma ve rutini sevmeme eğilimindedirler, bu da bir tedavi planını takip etmeyi zorlaştırır. Bununla birlikte, depresyon (muhtemelen bir kayıp veya başarısız bir ilişki ile ilişkili) veya düşünce ve davranışlarından kaynaklanan başka bir sorun onlara sıkıntı veriyorsa yardım isteyebilirler.
Psikoterapi (konuşma terapisi) genellikle histrionik veya diğer kişilik bozuklukları için tercih edilen tedavi yöntemidir. Tedavinin amacı, kişinin düşünce ve davranışlarıyla ilişkili motivasyonları ve korkuları ortaya çıkarmasına ve kişinin başkalarıyla daha olumlu ilişki kurmayı öğrenmesine yardımcı olmaktır.
Histrionik kişilik bozukluğu olan kişilere fayda sağlayabilecek psikoterapi türleri şunlardır:
Grup terapisi : Bir grup insanın bir terapist veya psikolog gözetiminde sorunlarını birlikte tanımlamak ve tartışmak için bir araya geldiği bir psikoterapi türüdür. Grup terapisi, özellikle HPD’si olan diğer kişilerle yapılıyorsa, HPD’li kişiler için özellikle faydalı olabilir. HPD’li birinin kendi davranışlarının kendilerine yansıdığını görmesine yardımcı olabilir.
Psikodinamik psikoterapi : Bu terapi türü, duygusal ıstırabın psikolojik köklerine odaklanır. Kendi kendine düşünme ve kendi kendini muayene etme yoluyla, terapi gören kişi, hayatındaki sorunlu ilişki kalıplarına bakar.
Destekleyici psikoterapi : Bu tür terapi, semptomları iyileştirmeyi ve benlik saygısı ve baş etme becerilerini sürdürmeyi, iyileştirmeyi veya geliştirmeyi amaçlar. Destekleyici psikoterapi, ilişkilerin ve duygusal tepki veya davranış kalıplarının incelenmesini içerir.
Bilişsel-davranışçı terapi (CBT) : Bu, yapılandırılmış, hedefe yönelik bir terapi türüdür. Bir terapist veya psikolog, düşüncelerinize ve duygularınıza yakından bakmanıza yardımcı olur. Düşüncelerinizin eylemlerinizi nasıl etkilediğini anlayacaksınız. BDT sayesinde, olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını unutabilir ve daha sağlıklı düşünme kalıplarını ve alışkanlıklarını benimsemeyi öğrenebilirsiniz.
Şu anda kişilik bozukluklarını tedavi edebilecek bir ilaç bulunmamakla birlikte, histrionik kişilik bozukluğu olan kişilerin de sahip olabileceği depresyon ve anksiyete ilaçları vardır. Bu koşulları tedavi etmek, histrionik kişilik bozukluğunu tedavi etmeyi kolaylaştırabilir.
Histrionik kişilik bozukluğu önlenebilir mi?
Histrionik kişilik bozukluğu genellikle önlenemezken, tedavi, bu duruma yatkın bir kişinin tetikleyici davranışlar, düşünceler ve durumlarla başa çıkmanın daha verimli yollarını öğrenmesine izin verebilir.
Histrionik kişilik bozukluğunun olası komplikasyonları nelerdir?
Histrionik kişilik bozukluğu (HPD) olan kişilerde depresyon ve esrar kullanım bozukluğu ve alkol kullanım bozukluğu gibi madde kullanım bozuklukları geliştirme riski daha yüksektir .
HPD’li kişilerin ayrıca aşağıdakilere sahip olma olasılığı daha yüksektir:
Bedensel belirti bozukluğu : Somatik belirti bozukluğu, bireylerin sahip oldukları fiziksel bir belirti hakkında aşırı sıkıntılı hissettikleri bir bozukluktur. Ayrıca semptomlarına tepki olarak anormal düşünce, duygu ve davranışlara sahip olabilirler.
Panik atak : Panik atak, sıradan, tehdit edici olmayan durumlara tepki olarak ani, kısa korku duygularına ve güçlü fiziksel tepkilere neden olur.
Konversiyon bozuklukları : Fonksiyonel nörolojik semptom bozukluğu olarak da adlandırılan konversiyon bozukluğu, sinir sisteminizin bir bölümünün fonksiyon kaybını içeren tıbbi bir problemdir. Daha spesifik olarak, beyniniz ve vücudunuz, yapısal hasar kanıtı olmadığında sinir sisteminizin bir bölümünün çalışmadığına inanır.
HPD’li kişilerde aşırı dikkat arama davranışı, sık intihar tehditleri ve jestleri içerebilir.
Histrionik kişilik bozukluğunun prognozu (görünüm) nedir?
Histrionik kişilik bozukluğunun (HPD) tedavisi bulunmamakla birlikte, bu duruma sahip birçok insanın genellikle üretken yaşamları vardır. Konuşma terapisine katılan HPD’li kişiler, durumları hakkında içgörü kazandıkça ve sosyal olarak daha iyi işlev gördükçe daha iyi sonuçlara sahip olma eğilimindedirler.
Bununla birlikte, şiddetli histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler, işte ve sosyal ve/veya romantik ilişkilerde sık sık sorunlar yaşayabilirler.
